Obszar Królestwa Bosporańskiego obejmował wschodnią część Krymu z półwyspem Kerczeńskim oraz półwysep Tamań na wschodzie sięgając w okresie największego rozkwitu aż do Tanais (ujście Donu) na północy. Choć zasięg geograficzny państwa zmieniał się periodycznie, to w zasadzie przez ponad tysiąc lat obejmował bez przerwy obszary położone po obu stronach Bosporu Kimmeryjskiego (dzisiejsza Cieśnina Kerczeńska). Państwo Bosporańskie było jednym z najdłużej funkcjonujących organizmów politycznych antycznego świata. Zachowanie ciągłości politycznej władzy na tym samym terytorium przez ponad tysiąc lat stanowi jedną z cech wyróżniających Królestwo spośród innych politycznych tworów świata antycznego i w dużym stopniu determinuje jego historię.
W ramach ogólnie przyjętego podziału obszar, umownie określany jako Bospor, obejmuje tereny od Teodozji po Gagrę z następującymi ważniejszymi miastami greckimi: Teodozja, Nymfajon, Tyritake, Pantikapaion[1]. Należy tu zaznaczyć, że zgodnie z ostatnimi ustaleniami półwysep Tamański był, przynajmniej do V w. po Chr., wyspą. Fakt ten znacząco wpływa na ocenę zwłaszcza najstarszego okresu istnienia kolonii greckich na tym obszarze. Moim zdaniem, podobnie jak w przypadku innych miejsc[2] należałoby oczekiwać powstania najstarszych osad na wyspie i stopniowego zajmowania leżącego naprzeciwko lądu stałego, dużo bardziej narażonego na najazdy sąsiednich koczowników.
Obecność starożytnych Greków na Bosporze można podzielić na kilka okresów chronologicznych:
Okres archaiczny (VII-VI w. przed Chr.)
Okres Klasyczny (V w. przed Chr. – ok. 330 r. przed Chr.)
Okres Wczesnohellenistyczny (IV-III w. przed Chr.)
Okres Późnohellenistyczny (II-I w. przed Chr.)
Okres Rzymski (I-IV w. po Chr.)
Taki podział przyjęty został przez większość badaczy zajmujących się tą problematyką i jest dość silnie zakorzeniony w nauce[3]. Odpowiada on także potrzebom prezentowanej pracy, choć niektóre szczegóły chronologii Bosporu wciąż pozostają dyskusyjne.
[1] Na temat geograficznego podziału na zróżnicowane regiony greckich kolonii na obszarze basenu Morza Czarnego por. Shelov 1967, s. 219-224; Brashinskii 1970, s. 129-138 a zwłaszcza Vinogradov 1987, s. 5.
[2] Na przykład Pithekusai i Kyme w Italii.
[3] Najważniejszą pracą na temat Królestwa Bosporańskiego pozostaje bezspornie monumentalne dzieło Gaidukevicha Gaidukevich 1971, niemniej jednak należy zaznaczyć istnienie kilku pomniejszych artykułów Vinogradova (zebranych w PS 1997). Dyskusje nad szczegółami chronologii Bosporu wciąż trwają i wciąż się zmieniają wraz z pozyskiwaniem nowych materiałów epigraficznych. Niemniej jednak podstawowy zrąb chronologii Królestwa Bosporańskiego został już ustalony z dużą dozą prawdopodobieństwa.